مسافت شرعی
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
| فروع دین |
|---|
| نماز |
|
نماز واجب • نمازهای یومیه • نماز مستحبی • نماز جمعه • نماز عید • نماز جماعت • نماز آیات • نماز میت • ارکان نماز • واجبات نماز |
| دیگر عبادت‌ها |
|
روزه • خمس • زکات • حج • جهاد امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری |
| احکام طهارت |
|
وضو • غسل • تیمم نجاسات • مطهرات |
| احکام مدنی |
| وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث |
| احکام خانواده |
| ازدواج • ازدواج موقت • تعدد زوجات • نشوز • محارم • طلاق • مهریه • شیردادن • آمیزش • استمتاع • صیغه ازدواج • ام ولد • ظهار • لعان • ایلاء • خلع و مبارات |
| احکام قضائی |
| قضاوت • دیات • حدود • قصاص • تعزیرات |
| احکام اقتصادی |
| عقود: (تجارت • مضاربه • اجاره) • محرمات (رشوه • ربا • احتکار • مکاسب محرمه) • احکام وابسته (مجهول المالک، وجوهات شرعی • کفاره • جزیه) |
| احکام دیگر |
| حجاب • صدقه • نذر • تقلید • خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها • وقف • قسم • فسخ • ابراء • اقاله • وقف |
| جستارهای وابسته |
| بلوغ • فقه • احکام شرعی • توضیح المسائل • واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروه • نیت • قصد قربت • مسائل مستحدثه |
مَسافَتِ شَرعی مقدار مسافتی که با پیموده‌شدن آن، شخص از نظر شرعی مسافر محسوب می‌شود و باید نماز را شکسته بخواند و روزه‌اش را افطار کند. به فتوای اکثریت فقیهان شیعه، مسافت شرعی، ۸ فرسخ شرعی است، چه فقط در مسیر رفت باشد یا مجموع رفت و آمد را شامل شود.
فرق مسافت و حد ترخص
به فتوای فقیهان شیعه، یکی از شرایط شکسته شدن نماز مسافر آن است که مسافر تصمیم داشته باشد دست‌کم ۸ فرسخ شرعی (بین ۴۰ تا ۴۵ کیلومتر) مسافرت کند. به ۸ فرسخ، مسافت شرعی گفته می‌شود.
مسافر زمانی می‌تواند نمازش را شکسته بخواند یا روزه‌اش را افطار کند که مقدار معینی از مسیر را طی کرده باشد. این مقدار معین حد ترخص نامیده شده است (مسافتی که اذان شهر شنیده نشود یا دیوار خانه‌های شهر پیدا نباشد). همین معیار هنگام رسیدن به وطن یا رسیدن به جایی که اقامت در آن بیش از ده روز باشد نیز جاری است.
محاسبه مسافت شرعی
حر عاملی در بخش کتاب الصوم وسائل الشیعه بیش از ۳۰ حدیث در این رابطه جمع‌آوری کرده است. در احادیث امامان شیعه چند معیار برای محاسبه مسافت ذکر شده است؛
- مقدار مسیری که قافله‌ها و کاروان‌ها در طول یک روز طی می‌کنند
- هشت فرسخ
- بَریدَین به معنای دو بَرید (فاصله بین دو منزل که یک نامه‌رسان طی می‌کرد)
- بیست و چهار میل
در چند حدیث نیز دو یا سه معیار با هم ذکر شده است. در حدیثی از امام رضا(ع) توضیح داده شده که هشت فرسخ همان مسیری است که کاروان‌ها در طول روز طی می‌کنند. در روایتی امام صادق(ع) بریدین را بر ۲۴ میل تطبیق کرده‌اند.
محاسبه با کیلومتر
فقیهان شیعه درباره این که هر فرسخ شرعی چند کیلومتر است چند نظریه داده‌اند، و به همین جهت هشت فرسخ که همان حد شرعی مسافرت است نیز در نظر آنها متفاوت است: ۴۰ کیلومتر، ۴۳ کیلومتر، ۴۴ کیلومتر، و ۴۵ کیلومتر
مسافت یا قصد مسافت
به فتوای بیشتر فقیهان شیعه احکام مسافر وقتی بر شخص صدق می‌کند که شخص از ابتدا قصد داشته باشه ۸ فرسخ مسافرت کند ولی اگر بدون قصد همین مقدار مسافت را طی کند نماز و روزه او تمام است. مثل کسی که دنبال گمشده‌ای می‌گردد و از ابتدا تصمیم ندارد مسافت شرعی را طی کند.
پانویس
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۴۱۴
- ↑ فرهنگ فقه، ج۳، ص۲۴۵.
- ↑ رک: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۴۵۱-۴۶۲
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۴۵۱
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۴۵۲
- ↑ طبق نظر آیت الله زنجانی
- ↑ طبق نظر آیت الله ناصر مکارم شیرازی
- ↑ طبق نظر آیات : خویی، تبریزی، وحید، سیستانی.
- ↑ طبق نظر آیات : امام خمینی، اراکی، فاضل، گلپایگانی، صافی، بهجت، خامنه‌ای، نوری.
- ↑ ، مرکز ملی پاسخ‌گویی...، احکام مسافر، ص۲۳. بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع ۱/ ۶۸۳.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۴۲۳
منابع
- بنی‌هاشمی، سید محمدحسن، توضیح المسائل مراجع، دفتر نشر اسلامی، قم.
- حر عاملی، وسايل الشیعه، موسسه آل البیت، قم.
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع). موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، قم، ۱۳۹۰ش.
- مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی، احکام مسافر، انتشارات فراکاما.
- یزدی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی مع تعلیقات عده من الفقهاء العظام، موسسه النشر الاسلامی، قم، ۱۴۲۰ق.